W środę, 16 października w Operze Krakowskiej odbyła się gala, podczas której ogłoszono wyniki 17. edycji konkursu „Kraków bez barier” i uhonorowano laureatów za rok 2023. Nagrody wręczyła zastępczyni prezydenta Krakowa Pani Maria Klaman. W uroczystości uczestniczyli także Pan Bogdan Dąsal – pełnomocnik prezydenta Krakowa ds. osób z niepełnosprawnościami, prof. Barbara Gąciarz – przewodnicząca jury konkursu, a także członkowie komisji konkursowej oraz laureaci poprzednich edycji.
„Dostępność jest jak stan umysłu. Zmiana społeczna rozpoczyna się od otwartości, wzrostu świadomości i zrozumienia potrzeb na przykład osób z niepełnosprawnościami, od wyjścia z utartych trybów myślenia, odrzucenia stereotypów, od próby spojrzenia perspektywą innych. Dostrzeżenie barier jest pierwszym krokiem do ich pokonania. Tym bardziej ważne jest więc konsekwentne realizowanie działań, które nie tylko pozwalają, by otaczająca nas przestrzeń była bardziej dostępna, ale też tak kształtują wydarzenia, projekty czy przedsięwzięcia, by mogły brać w nich udział i korzystać osoby ze specjalnymi potrzebami” – podkreśliła zastępczyni prezydenta Krakowa Pani Maria Klaman, która wręczyła nagrody laureatkom i laureatom konkursu, dziękując Im za szczególną wrażliwość społeczną.
Konkurs „Kraków bez barier” to przedsięwzięcie promujące osoby, instytucje i firmy, które podejmują działania mające na celu ułatwianie funkcjonowania osobom z niepełnosprawnościami. Pierwsza edycja konkursu odbyła się w 2007 roku. Początkowo ideą przedsięwzięcia było promowanie nowoczesnych rozwiązań w architekturze i budownictwie, które miały zwiększać dostępność budynków oraz przestrzeni publicznej dla wszystkich mieszkańców, w tym także osób z różnymi niepełnosprawnościami. W kolejnych edycjach formuła konkursu ulegała zmianom i poszerzano go o nowe kategorie. Od 2018 roku nagradzane są osoby, firmy i zespoły badawcze, które swoimi innowacyjnymi działaniami promują Kraków i sprawiają, że życie osób z niepełnosprawnościami w tym mieście staje się bardziej komfortowe i lepsze.
Z dumą informujemy, że nagrodę główną w kategorii „Obiekty i przestrzenie zabytkowe” przyznano Muzeum i Centrum Ruchu Harcerskiego, ul. Forteczna 28, zaprojektowanym przez mgr inż. arch. Bożenę Ferdzyn i mgr. inż. arch. Jacka Ferdzyna, absolwentów oraz wieloletnich pracowników naszego Wydziału.
Image
Image
Zrealizowany projekt powstał na podstawie koncepcji, która została wybrana w konkursie architektonicznym przeprowadzonym w roku 2011. Państwo Bożena i Jacek Ferdzynowie tak opisują główne założenia koncepcji muzeum i zagospodarowania terenu:
„Istotą naszej koncepcji konkursowej było całkowite połączenie fortu z nową, powstałą strukturą funkcjonalno-przestrzenną, rozbudowaną w kierunku południowym. Wychodziliśmy z założenia, że tylko takie podejście pozwoli w pełni wykorzystać walory architektoniczne historycznego budynku koszar szyjowych oraz przywrócić go do życia w nowej funkcji. Łącznikiem między istniejącym fortem, a częścią nową jest projektowany, całkowicie przeszklony hall. Nasza koncepcja sprowadzała się do prostego ideowego szkicu, który został rozwinięty w opracowaniu konkursowym. Łamana forma fortu istniejącego i prosta kontra projektowanej, nowej zabudowy. Jednocześnie trzeba dodać, że projektowane elementy kubaturowe zlokalizowane zostały w miejscu zdegradowanym i pozbawionym wartościowego drzewostanu. Na etapie przeprowadzanego konkursu istniały w tym miejscu obiekty znajdujące się w złym stanie technicznym, które zostały wzniesione na potrzeby wytwórni soków owocowych. Te założenia, dla nas, wydawały się oczywiste, ale ówcześnie budziły wiele kontrowersji. W projekcie uwzględniono zalecenia konserwatorskie, między innymi nachylenie nowego dachu jest zbliżone do pierwotnego kąta „równi ogniowej”. W koncepcji przewidziano prawie całkowitą ekspozycję południowej ściany koszar. Kształt „ściany narażonej” jest dość skomplikowany geometrycznie, w trakcie opracowywania konkursowego nie mieliśmy na ten temat pełnej wiedzy.
Na etapie projektowania, po otrzymaniu inwentaryzacji geodezyjnej, zdecydowaliśmy się na wprowadzenie wzdłuż ściany narażonej stalowej ramy opartej na ciągu słupów równoległych do niej. Powyższy element umożliwił, zgodny ze sztuką budowlaną, montaż konstrukcji i pokrycia szklanego dachu, a także wykonanie instalacji dla odprowadzenia wód opadowych z dachu istniejącego fortu. W rezultacie stalowa rama, jako prosta forma konstrukcyjna, podkreśla efekt estetyczny zachowanego kształtu i chropawej faktury „ściany narażonej”. Powstała forma otwiera się przestrzennie w kierunku głównego wejścia od strony wschodniej. Szklany dach oświetla otwartą, wewnętrzną przestrzeń ograniczoną z jednej strony istniejącą ścianą, a z drugiej strony nową strukturą o horyzontalnym charakterze. Dach wraz z przeszkloną ścianą wejściową stanowią, swego rodzaju, łącznik między otwartym krajobrazem, a wnętrzem budynku. Przed wejściem, dalej w kierunku wschodnim, rozpościera się podstawowa przestrzeń aktywności zewnętrznej z amfiteatralnie ukształtowanym miejscem spotkań przy ognisku.
Główne wejście do całego zespołu znajduje się na poziomie +1. Używanie, w przypadku tego budynku, tradycyjnego pojęcia parter, piwnica, czy piętro jest mało precyzyjnym. Właściwie mamy cztery poziomy. Wymagało to wprowadzenia różnych ciągów schodów łączących poszczególne poziomy istniejące i projektowane. Dodatkowy, przeszklony dźwig o układzie przelotowym i kątowym umożliwia pokonanie różnic wysokości przez osoby niepełnosprawne. W rozwiązaniu wewnętrznej struktury funkcjonalnej budynku, przyjęto możliwie najmniejszą ingerencję w istniejące wnętrze fortu. Z tego też powodu wszystkie instalacje sanitarne zlokalizowano w części projektowanej. Nawiewy i wywiewy wentylacyjne do istniejących pomieszczeń poprowadzono poprzez ścianę południową fortu, z wykorzystaniem istniejących otworów i odtworzonych, według zachowanych wzorów, pierwotnych kratek wentylacji grawitacyjnej. Dzięki temu w historycznym budynku poprowadzone są wyłącznie instalacje elektryczne i instalacja hydrantów wewnętrznych. Dużym wyzwaniem było rozmieszczenie wielkogabarytowych, zewnętrznych elementów wentylacji, klimatyzacji i kominów kotłowni w sposób, jak najmniej rzucający się w oczy, ale jednocześnie spełniający wymagania techniczne. Większość projektowanej kubatury jest ukryta pod ziemią. Koncepcja konkursowa została, po ponad 10 latach, w całości zrealizowana, zgodnie z opracowanym według niej projektem architektonicznym. Mamy nadzieję, że cały zespół projektowy wykazał dużo szacunku dla zabytkowej substancji i walorów krajobrazowych terenu. Jednocześnie przywrócono "do życia" bardzo zniszczony budynek fortu i dano mu szansę pełnienia nowej funkcji. Dla nas, "ludzi z zewnątrz", było to szczególne wyzwanie. Fabryki XIX-wieczne Łodzi, to zupełnie coś innego niż forty Twierdzy Kraków. Dużo, w ciągu tych ponad już 10-ciu lat, nauczyliśmy się o fortach krakowskich. Koncepcja konkursowa. wynikała z wnikliwych przemyśleń, spolegliwości do substancji zachowanej, ale też naszego stosunku do obiektów zabytkowych wyniesionego ze studiów na Politechnice Łódzkiej i późniejszej praktyki zawodowej. Konkurs, projekt i realizacja MIRH, zaanektowały prawie jedną czwartą naszego życia zawodowego. Ale było warto te lata poświęcić. Jest dla nas szczególnie budujące to, że założenia przedstawione w koncepcji konkursowej, początkowo budzące kontrowersje, po latach znalazły akceptację wielu krakowskich autorytetów z zakresu architektury i ochrony zabytków.
Niewiele więcej niż rok minął od przekazania budynku do użytkowania. Okazało się, że zrealizowany projekt Muzeum i Centrum Ruchu Harcerskiego umożliwia prowadzenie wszechstronnej działalności edukacyjnej, wystawienniczej, a także organizacyjnej dla całego środowiska harcerskiego i to się dzieje. Posiadamy informacje, że harcerze z całej Polski przyjeżdżają na Forteczną 28 w Krakowie. Są biwaki i inne wydarzenia organizowane przez polskich harcerzy.”
Zespół projektowy obiektu stanowili:
architektura/autorzy projektu:
arch. Bożena Ferdzyn (absolwentka i były nauczyciel akademicki Wydziału), arch. Jacek Ferdzyn (absolwent i nauczyciel akademicki Wydziału)
współpraca: arch. Maria Pakuła – Tondys (absolwentka Wydziału), arch. Maciej Miarczyński (absolwent, a obecnie doktorant Politechniki Łódzkiej), arch. Monika Machnicka (absolwentka Wydziału), arch. Marcin Klepacz (absolwent Wydziału), dr inż. arch. Tomasz Krotowski (absolwent i nauczyciel akademicki Wydziału), arch. Artur Królewicz (absolwent i nauczyciel akademicki Wydziału), arch. Michał Krajewski (absolwent Wydziału)
konstrukcja: mgr inż. Barbara Pędzik (absolwentka Wydziału), mgr inż. Robert Kocur
instalacje sanitarne: mgr inż. Andrzej Sut (absolwent Wydziału), mgr inż. Mariusz Słowiński (absolwent Wydziału), mgr inż. Krzysztof Paduła, mgr inż. Sławomir Kulka
instalacje elektryczne: tech. Zbigniew Kotecki, mgr inż. Adam Nycz (absolwent Politechniki Łódzkiej), mgr inż. Andrzej Łyżniak (absolwent Politechniki Łódzkiej), mgr inż. Krzysztof Pietrzak (absolwent Politechniki Łódzkiej), mgr inż. Paweł Teodorczyk (absolwent Politechniki Łódzkiej)
Image
Image
Image
Image
Image
Image
